‘Helft ongelukken scheepvaart komt door communicatie problemen’
‘Het verbaast me niet.’ Dat is wat onderzoeksjournalist Joga Brouwers van het KRO-programma Pointer zegt na het rammen van de Gerrit Krolbrug in Groningen door een Duits vrachtschip. ‘Het komt met enige regelmaat voor’, zegt ze. ‘Deze schipper heeft een proces-verbaal gekregen voor slecht vakmanschap. Dat is ook een van de oorzaken die uit mijn onderzoek naar voren kwamen.’ Incidentenonderzoeksbureau Intergo in Amersfoort concludeert eveneens dat er vaak menselijke factoren ten grondslag liggen aan aanvaringen, vertelt Brouwers. ‘Bijna de helft van de ongelukken komt door communicatieproblemen, maar ook vermoeidheid speelt een rol en afleiding in de stuurhut. Die staat vaak vol.’
En dan is daar de kwaliteit van de bemanning. ‘Ze communiceren via de marifoon en de afspraak is dat je praat in de taal van het land waarin je bent of in het Duits’, legt Brouwers uit. ‘De schipper die de Gerrit Krolbrug heeft geramd, wordt dus geacht in het Nederlands of Duits te praten. Dan moet je maar hopen dat de kwaliteit van zijn nautisch Duits goed is.’ ‘Rijkswaterstaat kan een proces-verbaal uitschrijven als de taalvaardigheid niet deugt, maar handhaving is lastig. Er worden ongeveer veertien processen-verbaal per jaar uitgedeeld’, weet Brouwers.
Waarom geen Engels als voertaal?
Wat de onderzoeksjournalist verbaasde, is dat er geen uniforme voertaal is. ‘Het is een internationale beroepsgroep; dan ligt het toch voor de hand dat Engels de voertaal is?’ Tegelijkertijd weet ze ook wel een antwoord op haar eigen vraag. ‘De bemanning is nu nog veelal ouder dan 50 jaar. Die hebben niet veel Engels op school gehad. In de binnenvaart kun je papieren krijgen door veel te varen. Zonder ooit een school van binnen te hebben gezien, mag je varen als schipper of kapitein. De jongeren groeien nu wel op met Engels. Voor de oudere generatie zou een overgangsregeling moeten komen.’
Nederlandse binnenvaart kritisch op onderzoek
Vanuit de binnenvaartwereld is kritiek op het onderzoek. Vooral als het gaat om de stelling dat de opleiding van kapiteins in de binnenvaart te kort schiet. In ieder geval niet in Nederland. Fred Lindsen werkt als manager bij een Duitse rederij. Met zo’n 140 schepen is het een van de grotere. ‘Je moet zeker 6 jaar studeren, waarbij je veel certificaten moet halen, om de vereiste papieren te halen. Er is wèl een school waar het vak wordt geleerd.’
Wel onderschrijft Lindsen dat gebrekkige opleiding een oorzaak is van ongevallen. Die gebrekkige opleiding is dan wel niet hier, maar vaak wel in Oost-Europa. ‘Papieren halen betekent nog niet dat je kunt varen.’ Al nuanceert hij enigszins: ‘Er zijn ook goede kapiteins uit die landen.’
Te weinig Nederlandse kapiteins voor te veel schepen
Schippersvrouw Thea Lamein legt de vinger op de zere plek: ‘Er zijn te weinig Nederlandse schippers. Vroeger werd het vak doorgegeven van vader op zoon, maar dat waren andere tijden. Nu zitten we in een 24-uurs maatschappij. Er zijn nu veel meer schepen. Alleen zijn er niet genoeg Nederlandse jongeren die het vak willen leren. Ze zijn niet graag lang van huis. Schippers uit Oost-Europa moeten dus het gat opvullen.’ Lindsen vult aan: ‘Twee weken van huis en veel uren maken, dat schrikt af. In Oost-Europa maakt ze dat niet zoveel uit.’
Lees het gehele artikel op de bron: RTV Noord
Ook in het NRC een artikel hierover: De binnenvaart heeft een eigen ‘Seaspeak’ nodig, een oproep om Nautisch Engels te gaan gebruiken in de binnenvaart,
Afbeelding: Gerrit Krolbrug, © Rijkswaterstaat