Van luchtvaart tot drinkwater: toezicht ILT schiet tekort
In veel sectoren, van scheepvaart tot de chemie zijn grote twijfels of benodigde certificaten voor veiligheid en kwaliteit wel terecht worden afgegeven. Dat zegt de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) in een gesprek op Nieuwsuur. De organisatie deed onderzoek naar het eigen toezicht. Het onderzoek werd opgestart naar aanleiding van een aantal ongelukken in de chartervaart sinds 2016, en dit werd uitgebreid in beeld gebracht.
De ILT houdt toezicht op 35 zogeheten stelsels waarvoor veiligheidscertificaten worden uitgegeven. Binnen die sectoren – van vuurwerk tot drinkwater en van het spoor tot luchtverontreinigende stoffen – moet de ILT erop toezien dat alle producten, apparaten en diensten aan de wettelijke eisen voldoen.
Het toezicht gebeurt voornamelijk op afstand. De ILT besteedt veel van haar taken uit aan ongeveer 1500 certificerende instellingen: particuliere bedrijven die namens de ILT keuringen uitvoeren en certificaten afgeven. Onderzoek naar – tot nu toe – acht sectoren toont aan dat de certificerende instellingen onvoldoende informatie uitwisselen met de ILT. Hierdoor heeft de Inspectie niet goed in beeld waar eventuele veiligheidsrisico’s liggen.
Daarnaast zegt de Inspectie dat de partijen waarmee wordt samengewerkt hun overheidstaak niet altijd goed uitvoeren. Zo vervullen die partijen soms meerdere rollen in een sector: ze stellen een norm en controleren tegelijkertijd die norm. “Dan kun je je afvragen, hoe bewaak je dat de norm niet te soepel wordt en er te makkelijk een certificaat wordt afgegeven?” zegt Anuschka Otten, programmamanager bij de ILT. Bovendien hebben de certificerende instellingen een commercieel belang. Als zij te streng controleren, lopen ze het risico klanten te verliezen. Dit alles beïnvloedt de onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de certificatie. “Doordat we niet voldoende zicht hebben, weten we niet zeker of het afgegeven certificaat staat voor veiligheid”, zegt Otten. “Dat wil niet zeggen dat alles onveilig is, maar ook niet dat het 100 procent veilig is. We zien het niet goed genoeg.”
Een belangrijke aanleiding voor het interne onderzoek was het dodelijk ongeluk op een zeilschip in Harlingen in 2016. Ook afgelopen augustus kwam er nog een meisje om het leven door het afbreken van een giek op een oud zeilschip. In beide gevallen ging het om houtrot. Na het ongeluk van afgelopen zomer meldde de ILT dat bijna 15 procent van de historische schepen van de bruine vloot geen geldig certificaat had. De oorzaak volgens de Inspectie: problemen bij het toezicht.
Helaas blijkt hier dat marktwerking op het gebied van veiligheid niet werkt. Het vertrouwen in de chartervaart wordt hier ook niet door vergroot. Als ILT zelf aangeeft dat haar certificaten geen garantie zijn voor veiligheid, wat kan de chartervaart dan nog doen om duidelijk te maken dat wij ons enorm inspannen om veilig te varen? (WvD)