Ook molens kampen met houtrot

We zijn dol op onze oud-Hollandse molens. Maar dit cultureel erfgoed ligt onder het veiligheidsvergrootglas na incidenten met afbrekende wieken in de afgelopen jaren. In Wijhe werd onlangs een molen stilgelegd uit voorzorg. Het zorgt voor dilemma’s. ,,Niemand wil verantwoordelijk zijn als het mis gaat.”

Tik, tik, tik. Het zijn op deze stralende voorjaarsochtend de enige geluiden die de plattelandsstilte van Dijkerhoek, in het buitengebied van Holten, doorbreken. Je moet je hoofd in je nek leggen om te zien waar de geluiden vandaan komen: vanaf de kap van de molen, waar twee mannen uit het bovenste raampje zijn gekropen. Gerald Getkate tikt met een schroevendraaier op de balken. Zijn collega Wouter Keizers pulkt met een mes in het houtwerk, onder het toeziend oog van een duif die is neergestreken op een van de wieken.

De mannen zijn inspecteurs van de Monumentenwacht Overijssel en weten dat je molens niet met fluwelen handschoentjes hoeft aan te pakken. ,,Ik durf best een gat in het houtwerk te prikken”, zegt Getkate. ,,Da’s de enige manier om erachter te komen of een balk rot is.’’ De laatste jaren werd molenland een aantal keren opgeschrikt door afbrekende wieken. De stalen balken waar het houten latwerk van de wieken aan vast zit, bleken niet sterk genoeg. ,,Gelukkig allemaal zonder persoonlijke ongelukken, maar we vonden het opvallend, omdat de onderhoudstoestand van monumentale molens over het algemeen juist heel goed is”, zegt Matthijs Ero van De Hollandse Molen.

Inmiddels is er een checklist waarmee eigenaren kunnen beoordelen of een nadere inspectie nodig is voor de ‘roeden’. Zo heten de balken in vaktermen. Molenadviseur Tom Temmink die moleneigenaren in Overijssel met raad en daad bijstaat snapt het dilemma. ,,Onder die molen bevindt zich een terras. Je moet er niet aan denken wat er gebeurt als daar iets misgaat. Anderzijds: waarschijnlijk hadden die roeden nog jarenlang probleemloos mee gekund. Maar denk je dat de vrijwilligers van die stichting, die op zaterdag puur hobbymatig de molen laten draaien, dat risico gaan nemen?’’

Inspecteur Gerald Getkate vult aan: ,,Ik hoor dat molenaars bezorgd zijn over wat hierna weer gaat komen. Nu zijn het de roeden, maar wat denk je van de gietijzeren assen die de krachten van de wieken over moeten brengen naar de tandwielen? Als je die gaat doormeten, voldoen ze ook vast niet aan de normen van deze tijd. En ja, we komen houten balken in een molenromp tegen die zijn aangetast door de boktor. Maar dat wil niet zeggen dat ze niet goed meer zijn.”