Een stuurfout was de directe oorzaak, maar ook de reisvoorbereiding en communicatie tussen stuurman en kapitein van het zeegaande zeilcharterschip Noorderlicht schoten ernstig tekort. De combinatie zorgde er volgens het Tuchtcollege voor de Scheepvaart voor dat het schip in maart 2023 op de rotsen liep bij het Noorse Rugholmen.

Het Tuchtcollege oordeelde op 29 december dat de kapitein ernstig is tekortgeschoten als gezagvoerder. Het Tuchtcollege legde daarom zowel de kapitein als de stuurman van de Noorderlicht een schorsing van de vaarbevoegdheid op voor een periode van drie weken, waarvan twee weken voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaar.

Scholierenreis

De verwijtbaarheid is ‘des te ernstiger’ aangezien zich 17 scholieren van 14 tot 18 jaar aan boord bevonden van de tweemastschoener uit 1910 voor een ‘wereldreis onder schooltijd’ van Masterskip. ‘Het was eerst erg schrikken voor de trainees. Ze werden uit bed gehaald met de boodschap zich warm aan te kleden. De kalmte van de vaste bemanning zorgde ervoor dat er geen paniek ontstond’, schreef Masterskip na het incident. In totaal waren 26 mensen aan boord van het schip, onder wie negen bemanningsleden.

Gang van zaken

Op donderdag 23 maart 2023 was de Noorderlicht onderweg van Trondheim naar het noordelijker gelegen Rørvik. Er werd op de motor gevaren. De route liep vlak langs fjorden en tussen eilandjes door. Om middernacht was de wachtwissel geweest. De stuurman was daarna de Officer on Watch. De reis was voor vertrek niet in detail doorgesproken, verklaarde hij. ‘Bij de wachtwissel heeft de kapitein mij gewezen op twee nauwe passages tijdens mijn wacht. Maar niet op de onderhavige passage bij Auken, die nauwer was dan de andere twee.’

Ook sneeuwde het en er was circa een halve mijl zicht. De stuurman voer op de automaat. ‘Vlak voor de gronding stuurde ik de uitkijk naar de navigatiekamer beneden om het plaatje van het Electronic Chart System (ECS) van schaal te kunnen veranderen als ik daarom vroeg’, zei de stuurman tijdens de zitting op 16 november in Amsterdam. De Noorderlicht liep om 02:40 uur lokale tijd op de rotsachtige grond aan de noordkant van het eilandje Auken. De gronding had plaats omdat het schip, na een correctie naar stuurboord, te zuidelijk uitkwam. ‘Ik heb teveel roer gegeven en te weinig vaart teruggenomen en was te laat om het schip weer naar noord te krijgen’, aldus de stuurman. Hij zegt de groene en rode lichtbakens bij Auken wel te hebben gezien, maar te laat, toen hij al te ver naar bakboord zat.

Koud en moe

‘Ik denk dat ik de fouten heb gemaakt door kou en vermoeidheid’, aldus de stuurman. Hij had slechts drie weken ervaring op de Noorderlicht. Ook was het voor het eerst dat hij in dit deel van de Noorse wateren voer. De stuurman gaf achteraf aan niet geschikt te zijn om op deze wijze te varen, doelende op de stuurstand in de open lucht, in de kou en sneeuw en zonder zicht op de zeekaart. ‘Met varen onder deze omstandigheden had ik geen ervaring. Achteraf gezien had ik de kapitein erbij moeten roepen toen deze nauwe passage eraan zat te komen.’

[…]Volgens de inspecteurs werd het ECS als primair navigatiesysteem gebruikt, terwijl dat niet mag. Het is geen ECDIS, een electronische kaart die voldoet aan SOLAS-performancestandards en daarom wel als primair navigatiemiddel mag worden gebruikt. Ook waren er geen koersen en waypoints in de zeekaarten ingetekend. Slechts één keer per uur werd een positie in de kaart gezet. Daarnaast was er een afwijking tussen het magnetisch kompas en de stuurautomaat van ongeveer 20 graden. […]

De kapitein erkende op de zitting de eerste twee punten van het bezwaar: de tekortkoming in reisvoorbereiding en communicatie met de stuurman. […] De kapitein betwist echter het ECS werd gebruikt als primair navigatiemiddel. Er zou zijn genavigeerd op zicht, radar en papieren kaart. Het ECS was een ‘aanvullend navigatiemiddel’. De stuurman gaf tijdens de zitting aan, dat het niet zo was dat op zicht van boei naar boei kon worden gevaren. ‘Er was een heel stuk waar je geen landverkenning had.’ Hij bevestigde dat het ECS als primair navigatiemiddel werd gebruikt.

Eind goed, al goed

De gevolgen van gronding vielen uiteindelijk mee. Rond het middaguur de volgende dag, bij opkomend tij, is de Noorderlicht met hulp van een sleepboot losgekomen van de rotsbodem. Niemand raakte gewond en ook de schade viel mee: het schip heeft geen water gemaakt. De opvarenden zijn na de gronding geëvacueerd en met de bijboot naar het eiland gevaren. Daar zijn zij opgehaald door een vrachtschip en later overgezet op een passagiersschip, dat hen naar het Noorse Lauvsnes bracht.

Lees het uitgebreidere artikel op de bron: Schuttevaer.nl (alleen voor abonnees)

Foto: Zeilschip Noorderlicht op de Noorse wateren © WikiMedia / NoorderlichtSailing