Zeevaart en scheepsberging kritisch bekeken

In 2018 was de MSC Zoe, die boven de Wadden 342 containers verloor, stevig in het nieuws. Over deze en andere calamiteiten schreef Jan ter Haar een kritisch boek.

Het ongeluk met de MSC Zoe, een van de grootste containerschepen ter wereld, riep destijds veel vragen op. Omdat het, in bijzonder zwaar weer, de ondiepere kustroute verkoos boven de diepe geulen van het verkeersstelsel verderop. In zware grondzeeën raakte het schip de bodem, waardoor de containers van hun sjorringen lossloegen en overboord kieperden. De MSC Zoe kon haar weg naar Hamburg overigens zonder bergingsinterventie vervolgen.

Ever Given

Recenter kwam de berging in het nieuws van de Ever Given, ook zo’n containerreus, die dwarsviel in het Suez-kanaal. ‘De berging van de eeuw’ werd het al snel genoemd.
Jan ter Haar, ex koopvaardij-officier en ex-berger, neemt vlot afstand van die kwalificatie. Hij stelt dat die zwaar overdreven is, en dat de berging maar weinig voorstelde. Omdat er echter grote financiële belangen mee gemoeid waren, niet in de laatste plaats voor berger BosKalis, konden de superlatieven niet op. Volgens Ter Haar komen zulke overdrijvingen om de prijs op te schroeven maar al te vaak voor.
Eenmaal aan het schrijven, meldden de onderwerpen zich als vanzelf. Het gaat over reuzeschepen, zowel containerschepen als cruiseschepen, alles zeer groot en buiten proporties. Het gaat over “Lloyd’s Salvage Arbritration Branch. De oplopende kosten van een berging. Ongevallen met autotransportschepen en veetransportschepen. Kunstmatige intelligentie en autonoom varen. En hoe gaat men om met bemanningen in tijden van oorlog. Het gaat over autoriteiten, ten anker liggen en scheepsbranden. Het foutief opgeven van ladingen, gewichten en samenstelling, veelal uit winstbejag.
Ook over de bemoeienis van Jan en alleman met beleid op het schip mede vanwege goede communicatiemiddelen. De beste stuurlui staan letterlijk aan land. De Onderzoeksraad voor de Veiligheid geeft zelfs in één van haar recentere uitspraken het advies aan een reder een dwingende aanwijzing tijdens de reis op te leggen aan de kapitein. Maar de wet van de zee is anders.

De grootste

Over deze ontwikkelingen schrijft Ter Haar bijzonder kritisch. ‘Meningen van een zeeman’ is de ondertitel van het boek, en dat zegt veel: Ter Haar neemt geen blad voor de mond en vanwege zijn enorme praktijkervaring en kennis van het vak, valt er aan zijn onweerlegbare gelijk moeilijk te tornen. Dat vindt hij zelf blijkbaar ook, en daardoor blijft na consumptie van dit boek een beetje het gevoel achter dat Ter Haar anderen wel heel graag de les leest. Aan de andere kant leveren zijn beschouwingen veel wetenswaardigs op over de moderne zeevaart, die wat Ter Haar betreft wordt gekenmerkt door ‘de strijd om de grootste te hebben’, en die in veel gevallen zeer veel kleinschaliger zou kunnen zijn. Niet alleen is dat goedkoper, volgens Ter Haar, maar ook nog eens veel duurzamer.

‘Zeevaart en Scheepsberging in de 21e Eeuw; Meningen van een Zeeman’ is hier te bestellen.