Verdwijnen kleine vrachtschepen is risicovol

Het verdwijnen van kleine binnenvaartschepen vormt een directe bedreiging voor de toekomstbestendigheid van goederenvervoer over water. Dat stelt kennisinstituut Deltares in het eindrapport van het onderzoeksproject TRANS2.

Met 15 publieke en private partijen is twee jaar lang gewerkt aan scenario’s voor een klimaatrobuuste binnenvaart. De uitkomst: zonder kleine schepen verliest de sector haar flexibiliteit en dreigt een blijvende verschuiving van lading naar de weg.

Laagwater zoals in 2018 en 2022 legt de zwakke plekken in het systeem bloot. Grote hoeveelheden lading kunnen niet zomaar worden overgenomen door weg- of spoorvervoer. ‘Maar is eenmaal overgestapt naar een andere modaliteit, dan keert het transport niet altijd terug naar de binnenvaart’, stellen de onderzoekers. Dat ondermijnt het Europese beleid dat inzet op groei van vervoer over water.

Kleine schepen onder druk

Kleine schepen bieden flexibiliteit bij lage waterstanden. Toch is hun voortbestaan onzeker. Binnen TRANS2 is een eerste verkenning gedaan naar de toekomstige vlootsamenstelling. Daaruit blijkt dat het verdwijnen van kleine schepen grote gevolgen kan hebben voor de robuustheid van het systeem. ‘In de toekomst, met vaker laagwater en het geleidelijk verdwijnen van het kleine schip, zal de vloot naar verwachting niet meer in staat zijn aan de transportvraag te voldoen’, aldus het rapport.

Scharniermoment

Het rapport noemt de huidige situatie een scharniermoment. De sector staat volgens Deltares voor fundamentele keuzes, bijvoorbeeld over investeringen in de vloot en aanpassingen aan de vaarwegen. Deltares en partners waarschuwen dat het verlies van kleine schepen het systeem minder flexibel maakt. Met drogere jaren in het vooruitzicht is die flexibiliteit juist hard nodig.

In TRANS2 is een systeem-dynamisch model ontwikkeld dat de effectiviteit van maatregelen simuleert. Vooral laagwaterschepen en verbetering van de vaardiepte scoren hoog. Andere maatregelen, zoals uitbreiding van opslagcapaciteit of verkeersmanagement, blijken minder effectief als ze afzonderlijk worden toegepast. Het model maakt ook inzichtelijk wat de impact is van verschillende vlootsamenstellingen.

Binnenvaarttafel

Naast het scenariomodel is ook de ‘Digital Twin Waterways’ doorontwikkeld. Deze digitale kopie van het Europese vaarwegennet maakt het mogelijk om bijvoorbeeld het effect van omvaren of het gebruik van hubs-and-spokes-concepten in kaart te brengen.

De urgentie is inmiddels opgepakt door de Binnenvaarttafel, waar een bredere werkgroep zich buigt over de toekomst van de binnenvaart. TRANS2 leverde volgens de betrokken partijen waardevolle ‘eerste vingeroefeningen’ op. Voor een volledig beeld van de toekomstige vloot zijn meer data en doorrekeningen nodig.

Waterstof en ammoniak

Een ander aspect dat binnen TRANS2 aandacht kreeg, is de mogelijke rol van de binnenvaart in het vervoer van nieuwe energiedragers. Tot nu toe lag de focus vooral op verduurzaming van de sector zelf, maar het transport van stoffen zoals waterstof en ammoniak biedt nieuwe perspectieven. Deze ontwikkeling brengt zowel kansen als veiligheidsvragen met zich mee. SmartPort organiseert hierover binnenkort een rondetafelgesprek met ketenpartijen om te verkennen welke voorwaarden en voorzieningen nodig zijn voor veilig en efficiënt vervoer.

Lees het hele artikel van René Quist in de Schuttevaer.
Foto: Internetbode.