Er is geen tweede Griend: maar bestaan zonder menselijk ingrijpen kan het niet
Het kleine Waddeneilandje Griend bij Terschelling kan niet zonder menselijk ingrijpen blijven bestaan, en dat ingrijpen is ook goed te verdedigen. Dat maakte onderzoeker Laura Govers van Rijksuniversiteit Groningen en het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) donderdag duidelijk bij de presentatie van het boek “Griend, een bewogen eiland” dat zij en collega Valérie Reijers van Universiteit Utrecht schreven.
De boektitel “Griend, een bewogen eiland” is zowel letterlijk als figuurlijk bedoeld. Want het eiland, dat ten zuidwesten van Terschelling ligt, bleek een heuse wadloper die decennia lang in een bedaagd tempo van 7 meter per jaar richting het zuidoosten schoof. In de jaren 40 en 50 greep de mens in en ‘fixeerde’ het eiland dat voor het publiek streng verboden terrein is.
Onderdeel van dit verhaal over het door Natuurmonumenten beheerde eiland zijn ook de resultaten van onderzoek naar onder meer de laatste ingreep in 2016 om het eiland te behouden. Daar blijkt bijvoorbeeld uit dat een deel van het zand dat toen heel langzaam oplopend aan de westkant van het eiland is gestort, intussen begroeid is geraakt en dat er kleine duintjes zijn ontstaan.
Aanwas en verlies
Het eiland wordt op die plek wel weer wat kleiner, maar de meeste erosie is nu aan de zuidkant omdat het aantal stormen uit het zuiden en zuidwesten is toegenomen. Aan de noordkant is een deel van het zand terechtgekomen dat eerder gestort is om het eiland te beschermen, en daarachter begint nu ook een stuk kwelder te ontstaan.
Zeegras
Om uit te zoeken of het eiland weer op een meer natuurlijke manier kan worden beschermd, zijn er grootschalige proeven geweest met het aanleggen van mosselbanken op biologisch afbreekbare kunststof constructies aan de kant van het eiland die het meest aan de elementen wordt blootgesteld. In combinatie met nieuw zeegras had zoiets er op termijn voor kunnen zorgen dat het eiland weer zoveel slijk en zand kon invangen, dat het zich verplaatst, zoals meerdere eilanden van nature doen.
Grootste zeegrasveld
Dat pakte echter anders uit, waarbij de onderzoekers er wel achter kwamen dat het zeewier in de luwte van Griend het wel hel goed deed. Zo goed dat daar nu het grootste zeegrasveld van Nederland is ontstaan. Ook de aanleg van een zogeheten huisdijk heeft ervoor gezorgd dat het eiland niet meer van z’n plaats kan komen. Govers vergelijkt de situatie van Griend met die van Jordsand: een Deens Waddeneilandje dat rond 2000 in zee verdween nadat er twee dammen werden aangelegd, waardoor de natuurlijke dynamiek verstoord raakte. Eigenlijk is hetzelfde gebeurd met Griend. Alleen gaat het daarbij maar om één dam: de Afsluitdijk.