“Het is gruwelijk mis met de bruine vloot”; reacties in de pers

Het is gruwelijk mis met de bruine vloot: ‘Hoe durf je met passagiers het water op te gaan als je weet dat je papieren niet in orde zijn?’ Dat is de kop van de Leeuwarder Courant daags na het bericht dat 39 schepen van de bruine vloot hun certificaten niet voor elkaar hebben. bijna alle kranten berichten erover. Het bericht van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) dat 39 schepen van de bruine vloot geen geldig certificaat hebben slaat in als een bom, ook bij de chartervaart zelf.

In de Leeuwarder Courant een uitgebreid gesprek met directeur van de BBZ Paul van Ommen: ,,Hier is iets gruwelijks mis, dat kun je wel concluderen. Dit is een gigantische dreun, maar wel een die we verdienen’. Als je als schipper het water op gaat is stap 1 dat je papieren op orde zijn. In het licht van eerdere ongevallen is dit een ongelooflijk slecht verhaal. Ik begrijp absoluut niet hoe je met passagiers het water op durft te gaan als je weet dat je papieren niet in orde zijn.’’ De directeur van de branchevereniging wijst op het feit dat de meeste schippers hun zaken wel goed voor elkaar hadden. “Hoe ongelooflijk pijnlijk moet dat voor die schippers zijn? Ik kan me de woede van hen enorm voorstellen. Dit schaadt de sector in alle mogelijke opzichten.”

ILT doet onderzoek naar certificaten
De ILT, onderdeel van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, besloot na het verongelukken van Tara te kijken naar de vereiste documenten bij de verhuurder van het schip, Rederij Vooruit in Harlingen. Die heeft zo’n 35 schepen in de vaart. Uit die controle bleek dat niet alle schepen beschikken over geldige certificaten. In verband met het lopende onderzoek wordt niet vermeld of de certificaten van de Risico geldig waren. Na het eerste onderzoek heeft de inspectie de certificaten van de complete bruine vloot onder de loep genomen. Daaruit bleek dat bijna 15 procent van de schepen niet aan de eisen voldoet. Niet al deze schepen zijn overigens actief in de chartervaart, één of twee liggen aan de kant of op de werf voor onderhoud of verbouwing, enkele schepen zijn naar privé verkocht en varen nu wellicht met een ander certificaat (<12 personen).

Letselschadeadvocaat Herman Zandijk, die de ouders en familie van Tara bijstaat, geeft een reactie in het AD: ,,Het is een wettelijke plicht van rederijen om keuringscertificaten op orde te hebben. De inspectie heeft de eigen verantwoordelijkheid genomen om het register na te kijken en een passieve houding te veranderen in een proactieve. En dat is alleen maar toe te juichen in het kader van het naleven van veiligheidsnormen, juist ter voorkoming van ongevallen zoals op 31 augustus.”

Alle partijen rond de tafel: waardoor kon het zover komen
Ook in het Ad: De ILT wil deze maand nog met de brancheorganisatie en de keuringsinstanties om tafel om te kijken wat er mis is gegaan met de ontbrekende certificaten. Van Ommen van de BBZ heeft zeker wat aanbevelingen. Zo herkent hij zich in het beeld van een schippers die laten weten dat er zelden meer gecontroleerd wordt op de certificaten. Vroeger was daar de waterpolitie voor, maar die wordt nauwelijks meer gezien. ,,Het is nu heel willekeurig. Er zijn schippers die nooit een controle krijgen”, weet Van Ommen. Ook zijn de keurders en controleurs versnipperd geraakt, met meerdere betrokken instanties. Voorheen hadden de betrokken partijen regelmatig contact over veiligheid, nu wordt er volgens Van Ommen nog maar weinig informatie gedeeld. ,,Dat doet het systeem geen goed.”

Harlingen en Enkhuizen willen niet gecertificeerde schepen weigeren
Verschillende kranten melden vrijdag dat de gemeenten Harlingen en Enkhuizen samen gaan onderzoeken of de historische zeilschepen zonder geldige papieren geweigerd kunnen worden uit hun havens. In Harlingen en Enkhuizen ligt het grootste deel van de bruine vloot. Burgemeester Sjerps van Harlingen wil op deze manier de vloot ‘toekomstbestendig’ maken. ,,We vinden het een prachtige sector maar die moet wel veilig zijn. Dat is kennelijk nu onvoldoende want niet elk schip heeft een certificaat. Daarom willen wij als gemeente kijken of we het hebben van een certificaat kunnen koppelen aan de ligplaats.”

De BBZ heeft in 2019 al aan toenmalig minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur) te hebben gevraagd om meer toezicht en een openbaar register waar certificaten te controleren zijn. „De minister zei toen: ’Wij kunnen dat niet’.” Van Ommen noemt het huidige inspectiesysteem van historische zeilschepen „gebrekkig.” Van Ommen zegt in het NoordHollands Dagblad dat ongevallen en missers voor reflectie zouden moeten zorgen bij schippers. „Als de reflectie van de schipper op een certificaat dat niet klopt doorvaren is, vraag ik me af waar die figuur mee bezig is”, zegt hij. Maar ook de branche moet kritisch naar zichzelf kijken, stelt de BBZ-directeur. „Kennelijk is er nog onvoldoende een veiligheidscultuur gecreëerd en moeten we stappen zetten in voorlichting over het belang van het varen met geldige certificaten.”
Naar aanleiding van het dodelijke ongeluk stellen scholen die bijvoorbeeld zeiltrips boeken „kritische vragen” en worden trips uitgesteld, verschoven of geannuleerd, aldus Van Ommen.

Brancheorganisatie BBZ
Volgens de BBZ is maar de helft van de gehele bruine vloot aangesloten bij de vereniging. Na een ander dodelijk ongeval met een historisch zeilschip in 2016 dacht de vereniging na over een keurmerk. Dat heeft de BBZ niet doorgezet, zegt hij. ‘We hebben besloten dat niet te doen omdat de zorg is dat mensen die bij vereniging aangesloten zijn meer openstaan voor kennisdeling en we moeten juist mensen die geen lid zijn bereiken’, zegt Ommen.

In een artikel van Omroep Friesland blijkt verbazing onder de schippers in Harlingen:
Echt zin om met journalisten te praten, hebben de meeste schippers in Harlingen donderdagmiddag niet. “De sector krijgt al zoveel klappen”, roept een schipper die niet met naam genoemd wil worden vanaf zijn schip. Anderen zijn boos. “We voelen ons zwaar beledigd”, zegt een van de schippers. “Ik ken geen schipper in Harlingen die bij die 39 schepen hoort. Neem van mij aan: het is een klein wereldje met veel contacten. Als er een schip uit Harlingen bij had gezeten dan hadden we het geweten.”

Wil je zelf verder lezen?

• Leeuwarder Courant, alleen voor abonnees Het is gruwelijk mis met de bruine vloot: ‘Hoe durf je met passagiers het water op te gaan als je weet dat je papieren niet in orde zijn?’
• Noordhollands Dagblad Enkhuizen wil historische schepen zonder geldige papieren weren
• Algemeen Dagblad Vaarverbod voor 39 zeilschepen zonder ‘APK’: ‘Na een dodelijk ongeluk, wat gaat er in hun hoofden om?’
• Schuttevaer BBZ: Onbegrijpelijk dat schippers bruine vloot zonder geldige papieren varen
• Omroep Friesland Brancheorganisatie over misstanden in bruine vloot: ”Werkelijk onbegrijpelijk”
• Omroep Friesland Schippers verbaasd over besluit inspectie: “Wij nemen onze verantwoordelijkheid”
• Friesch Dagblad, alleen voor abonnees 39 schippers van de bruine vloot hebben de papieren niet op orde. Onbegrijpelijk, vindt de branchevereniging: ‘Blijkbaar zijn er schippers die denken: dit gaat niet over mij’
• Telegraaf: Vereniging voor Beroepschartervaart geschokt dat 15% van de bruine vloot geen geldig certificaat heeft

Afbeelding: donkere wolken boven de chartervaart, © WvD