Nieuw BPR staat varen zonder schipper aan boord toe

3 september 2024

De eis dat een schipper tijdens de vaart aan boord moet zijn wordt geschrapt uit het Binnenvaartpolitiereglement (BPR). Per 1 januari wordt het mogelijk ontheffing aan te vragen voor proeven met besturing op afstand.

Minister Barry Madlener van Infrastructuur en Waterstaat kondigde de regelwijziging aan in antwoord op Kamervragen van De Hoop en Chakor (GroenLinks/PvdA) over autonoom varen op de Waddenzee.

Het BPR bepaalt nu nog dat elk varend schip een schipper aan boord nodig heeft. Dit werd al enkele jaren gezien als belemmering om innovatieve technieken te ontwikkelen en toe te passen, die varen met minder bemanning en besturing vanaf de wal mogelijk maken. Er zijn meerdere initiatieven in die richting. Zo bestuurt het Belgische Seafar al langere tijd binnenvaartschepen vanuit een controlecentrum in Antwerpen en ook op de Rijn gaat dat met toestemming van de CCR gebeuren. Het jongste initiatief in Nederland is Ferry Go!, waarbij wordt gewerkt aan een autonome veerdienst met alleen matrozen aan boord in het Duits-Nederlandse Waddengebied. De Kamerleden wilden weten of dit wel veilig is.
Rijkswaterstaat gaat volgens Madlener aanvragen voor experimenten nauwgezet beoordelen op onder meer veiligheid. Daarnaast wordt gewerkt aan een beoordelingskader voor een nieuwe wet, die autonome vaart in de toekomst moet regelen.

Even duren

Koninklijke Binnenvaart Nederland (KBN) verwacht niet dat er nu snel grote vrachtschepen zonder schipper zullen varen in Nederland. Beleidsadviseur Digitalisering Frank Reijerse licht toe: ‘We kijken met interesse naar de mogelijkheden die de aanpassing biedt. Zeker in het begin zal het vooral interessant zijn voor bijvoorbeeld kleinere inspectievaartuigen. Het gaat echt nog wel even duren voordat autonoom varen wordt geïntroduceerd in de commerciële vrachtvaart.’
De expert verwacht wel dat de technologie zich verder zal ontwikkelen. Reijerse: ‘Het is een belangrijke stap vanuit de overheid om de mogelijkheden van automatisch varen verder de ruimte te geven. Dit is een ontwikkeling die niet meer gaat stoppen. Het belangrijkste daarbij is dat het gefaseerd plaatsheeft en altijd gericht is op veiligheid.’

Kleine meetvaartuigen

De ontwikkeling van kleine vaartuigen die onbemand varen gaat razendsnel. Het gaat dan bijvoorbeeld om onderwaterdrones en kleine onbemande meetvaartuigen van bedrijven zoals Fugro en Van Oord. Deze vaartuigen worden ingezet voor inspecties van bijvoorbeeld dijken en sluizen.

Buitenlandse binnenvaart

De op afstand bestuurbare binnenvaart wordt momenteel met name in België ontwikkeld. Dat land heeft onder meer het initiatief van Seafar omarmd en gefaciliteerd. In Duitsland zijn op de Rijn ontheffingen gegeven voor drie schepen die eveneens experimenteren met op afstand bestuurd varen. Zij zijn wel volledig bemand. Ook in Nederland zijn tot nu toe alleen experimenten met een volledige bemanning aan boord toegestaan. Dankzij de aanpassing van het BPR worden nu ook meer proeven met autonoom varen in Nederland mogelijk.
Rijkswaterstaat benadrukt dat er bij aanvragen voor experimenten goed op wordt gelet dat de overige vaart hier geen hinder van ondervindt. ‘Een ontheffing mag er niet toe leiden dat het onveiliger wordt voor andere vaarweggebruikers.’
Ook staat vast dat elk schip een gezagvoerder houdt die eindverantwoordelijk blijft voor schip en bemanning. Alleen zijn of haar werkplek hoeft niet meer per se aan boord te zijn.

Wereldwijd

Experimenten met zeegaande Unmanned Surface Vessels (USV’s) vinden voornamelijk in de Verenigde Staten, Azië en Noorwegen plaats. Het gaat dan om zowel ferry’s als vrachtschepen. Voor de wereldwijde zeescheepvaart is de IMO bezig met nieuwe regelgeving onder de noemer ‘Maritime Autonomous Surface Ships’ (MASS). Deze nieuwe IMO Mass Code wordt in 2028 van kracht en geldt dan ook op de Noordzee.