De Kreupel: rustpunt voor mens en dier

Voor de meesten is het een onbekende plek, maar vele duizenden vogels weten het elk jaar te vinden: Kreupeleiland, een voormalige zandbank in de Zuiderzee, is nu een paradijs voor vogels in het IJsselmeer.

Inmiddels bestaat het eiland al meer dan twintig jaar. In de afgelopen winterperiodes is er aan een deel van het eiland gewerkt zodat het weer klaar is voor het broedseizoen.
Leon Kelder is namens Staatsbosbeheer gebiedsbeheerder van het Kreupeleiland. ‘Veel vogels houden van kale en boomloze gebieden. Er zijn pioniersoorten, bij de broedvogels bijvoorbeeld de Kluut, de Bontbekplevier en de Visdief, die vinden het heerlijk om nieuwe ontstane situaties meteen uit te testen.’ De kaalheid van De Kreupel geeft de vogels overzicht en veiligheid.

Geen zoogdieren

Buiten een heel enkele zeehond die zich af en toe laat zien komen er geen zoogdieren voor op het eiland. ‘Door de afwezigheid van grondpredatoren is het voor soorten zoals aalscholvers, meeuwen, ganzen en eenden een ideale plek om te gaan broeden’, zo verduidelijkt Kelder. Andere vogels gebruiken De Kreupel overdag als rustplek of als laatste stapsteen op weg naar verre oorden. Tot slot komen watervogels naar Kreupeleiland om hun veren te ruien. Kelder: ‘Deze vogels zijn in deze periode heel kwetsbaar, omdat ze dan in één keer er al hun vleugelveren uitslaan en tijdelijk niet kunnen vliegen.

De aantrekkelijkheid van het eiland wordt nog vergroot doordat er veel voedsel in de directe nabijheid is, zoals driehoeksmosselen en veel soorten zoetwatervissen. Die komen voor in de directe omgeving van het Kreupeleiland.’

Onderhoud waar nodig

Om ervoor te zorgen dat vogels gebruik kunnen blijven maken van het eiland, is er onderhoud nodig. Rijkswaterstaat bekijkt na elk broedseizoen met Staatsbosbeheer of en welk onderhoud er nodig is. ‘We kijken daarbij niet alleen of het eiland voor vogels nog geschikt is, maar ook voor andere dier- en plantensoorten op en rond het eiland’ legt Ria Kamps-Mulder uit, de assetmanager natuur bij Rijkswaterstaat.

‘Voor Rijkswaterstaat is het belangrijk dat het eiland boven water blijft, om het zo maar te zeggen, maar ook dat de kwaliteit van water en natuur hoog blijft. Omdat er veel vogels op het eiland nestelen, komt er vogelpoep en nestmateriaal op het eiland en in het water terecht. Dat zorgt voor meer planten- en algengroei in het water. Allebei niet ideaal voor dit eiland omdat we het zo kaal mogelijk willen houden voor de vogels en algengroei zorgt ervoor dat de waterkwaliteit afneemt. Na elk broedseizoen en na elk stormseizoen kijken we dan ook samen met Staatsbosbeheer of het eiland er nog goed bij ligt.’

Geen eb en vloed

In de winter van 2023/2024 is er in twee weken tijd 500 ton breuksteen en 2800 m3 zand gestort op het Kreupeleiland. Afgelopen winter is er nog eens 2500 m3 stortsteen geplaatst. Deze onderhoudswerkzaamheden waren nodig om het eiland weer klaar te maken voor het broedseizoen. Leon Kelder was namens Staatsbosbeheer bij de werkzaamheden aanwezig. ‘In het IJsselmeer hebben we natuurlijk te maken met storm en verschillen in waterstanden. De zee geeft en de zee neemt, luidt zo’n mooi gezegde. Normaal gesproken redt de natuur zich wel, maar hier is dat ietsje anders. Zand dat wordt weggeslagen tijdens bijvoorbeeld een storm, komt niet terug omdat er geen eb of vloed meer is in het IJsselmeer.’

Een buitengewone aanlegplaats

Vogels weten het eiland inmiddels goed te vinden maar niet veel mensen weten van deze unieke plek. ‘Vogelaars weten het natuurlijk wel’, vult Kelder aan. Zij en andere geïnteresseerden kunnen bij het onbewoonde eiland komen via een natuurhaven. De steigers van deze natuurhaven raakten beschadigd door het hoge water in de winter van 2023/2024. Inmiddels is een deel van de steigers hersteld en kun je Kreupeleiland weer bezoeken tussen 1 april en 1 oktober. Net als het bekendere Marker Wadden, is Kreupeleiland één van de weinige plekken in het IJsselmeer waar vogels in alle rust kunnen leven. ‘Het is een stiltegebied, dus geen feesten, radio of barbecue.’ Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer blijven deze uitzonderlijke plek in de gaten houden, zodat het een bijzonder rustpunt blijft voor mens én dier.

Bron en beeld: Persbericht RWS.