Ook na het ongeluk op de Risico loopt het toezicht op de bruine vloot niet gesmeerd

Hoe een zeilschip met verlopen papieren toch met passagiers het water op kon. De Leeuwarder Courant maakte een reconstructie van de herkeur rond de Pouwel Jonas. Voor deze reconstructie is gebruik gemaakt van documenten van de ILT, verkregen na een beroep op de Wet Open Overheid. Informatie uit die documenten is waar mogelijk geverifieerd bij de betrokken partijen.

De bruine vloot telt ruim 400 traditionele zeilschepen. Wie controleert of je als passagier veilig bent op een van deze varende monumenten? Na een aantal fatale ongelukken groeien de zorgen. De landelijke inspectie ILT geeft de opdracht voor scheepskeuringen door aan particuliere bedrijven, maar dat uitbesteden werkt bepaald niet vlekkeloos, zo blijkt uit de reconstructie van een omstreden vaartocht. Hieronder een samenvatting.

Verlopen tuigage certificaat
Twee weken na het ongeluk met de Risico, op 10 september 2022 wordt de eigenaar van de Pouwel Jonas er telefonisch op gewezen dat het tuigagecertificaat is verlopen en het schip niet mag varen. Het schip was in 2021 gekeurd en de schipper heeft net deze week de foto’s van de verplichte aanpassingen aan de keurmeester gestuurd. De ILT overlegt met de keurmeester van EOC expertise en deze vindt een volledige herkeuring nodig omdat de vorige keur al langer terug is. Na het weekend moet de klipper opnieuw gekeurd worden vinden ILT en keurmeester.

Maar waarom overlegt de ILT deze zaterdag niet met NBKB over dit schip, maar met iemand van EOC? Dat komt omdat bijna alle mast- en tuigagekeurders met wie NBKB werkt, in de praktijk in dienst zijn bij EOC, die ze vervolgens aan NBKB uitleent.

Na herkeur blijkt de grootzeilgiek aangetast en deze moet vervangen worden. De eigenaar van de klipper vaart toch uit, zonder geldig tuigcertificaat, maar wel na een mailtje aan de keurmeester dat hij grootzeil en -giek niet zal gebruiken. Wanneer de politie de Pouwel Jonas ziet varen (zonder grootzeil) nemen ze contact op met de keurmeester van EOC, die aangeeft dat “het schip op deze manier mag varen”. ’s Avonds komt een inspecteur van ILT aan boord die constateert dat meer certificaten zijn verlopen of niet aan boord zijn. Het schip wordt daarop stil gelegd, de gasten mogen aan boord blijven slapen maar moeten de volgende ochtend van boord. Het schip mag pas een week later naar Kampen varen als de oude giek in stukken is gezaagd. In Kampen wordt een nieuwe stalen giek gemonteerd.

Vragen over NBKB
NBKB, het keuringsbureau van de Pouwel Jonas, trekt ook buiten de ILT de aandacht. De Raad voor Accreditatie (RvA), die toezicht houdt op de kwaliteit – en onpartijdigheid – van Nederlandse inspectie-instellingen, heeft vanuit de binnenvaartsector een ‘signaal’ ontvangen over de onafhankelijkheid van NBKB. Omdat NBKB ook de keuringsinstantie was van de Risico, het schip van de fatale giekbreuk, besluit de RvA tot een extra onderzoek. Ook de ILT wordt hiervan op de hoogte gebracht. Dat de inspecteurs van NBKB vaak worden uitgeleend door EOC Expertise, ziet de ILT ook. NBKB is de partij die toestemming van de minister gekregen heeft om certificaten uit te geven. Dat geldt niet voor EOC, waar veel van de inspecteurs vandaan komen. ‘De vraag is of dit een schijn van belangenverstrengeling in zich draagt’. Bij de ILT verwondert een ambtenaar zich ondertussen over andere tuigagebewijzen die NBKB afgeeft. Soms zitten er maanden tussen het moment van de inspectie en het uitdelen van het bewijs. Schippers krijgen veel tijd om hun tekortkomingen op te lossen.

Vier maanden later krijgt de Tweede Kamer een rapport van de ILT. De conclusie: veel gaat niet goed. Partijen waarmee de inspectie samenwerkt, hebben ‘soms meerdere rollen die niet altijd goed bij elkaar passen. Sommige keuringsinstanties voeren niet alleen inspecties uit maar treden ook op als adviseur of verzekeraar. Dat kan hun onafhankelijkheid en onpartijdigheid beïnvloeden wanneer zij onderzoek doen en certificaten afgeven’. 

Lees het zeer uitgebreide artikel op de bron: Leeuwarder Courant, alleen voor abonnees, ook prominent in het Dagblad van het Noorden

Of een ander artikel, ook in de Leeuwarder Courant

Foto: screenshot van de voorpagina van de LC op zaterdag 20 mei