Rapport over toekomst en financiën van het maritiem erfgoed

De Erfgoedkwartiermakers hebben een rapport opgeleverd over toekomstbestendig en financierbaar maritiem erfgoed. Het rapport is van toepassing op de zeilende beroepsvaart, andere schepen in de historische vloot, de werven, ambachten en toeleveranciers.

Het rapport benadert de problematiek integraal om tot een realistische en werkbare oplossing te komen. De provincies Overijssel, Flevoland en Utrecht hebben dit rapport mogelijk gemaakt. De aanleiding is het gebrek aan financieringsmogelijkheden voor de zeilende beroepsvaart. Financiering is echter geen op zichzelf staand probleem. Dit hangt samen met andere opgaven en onderwerpen, zoals toekomstperspectief, visie en rentabiliteit.

De uitdaging: in standhouden van ecosysteem maritiem erfgoed

Het centrale probleem betreft het in standhouden van het gehele ecosysteem van maritiem erfgoed. Als er niets verandert, dan krimpt de erfgoedvloot, is er minder vraag naar werfcapaciteit, krimpen de maritieme erfgoedgemeenschappen en ambachten. Als de kritische massa eenmaal weg is, dan verdwijnt het ecosysteem en komt het verloren maritiem erfgoed niet meer terug.

Investeerders van binnen en buiten de sector zien graag dat de vloot behouden blijft. Ze zijn bereid om ‘anders’ naar een investering te kijken. Het argument van behoud is alleen niet afdoende. De vloot zal moeten aantonen wat men te bieden heeft, wat zij kunnen toevoegen en hoe dit gerealiseerd gaat worden. Investeerders willen een plan zien dat gericht is op perspectief, verduurzaming, ondernemerschap en rentabiliteit in de hele sector. En ze vragen om transparantie en om één aanspreekpunt.

Gesprekspartners uit de sector onderschrijven de opgaven, zien en ervaren de verwevenheid en onderkennen dat meer samenwerking nodig is om het ecosysteem in stand te houden. Een 40-tal sleutelfiguren heeft meegedacht over een integrale aanpak; zowel potentiële financiers als ondernemers uit de vloot, toeleveranciers, verenigingen en regionale bestuurders.

Integrale aanpak

De Erfgoedkwartiermakers benoemen vijf kernpunten van een integrale aanpak:

• Een gezamenlijke missie en visie voor behoud van het hele ecosysteem, waarbij het benutten van economische en maatschappelijke waarde voorop staat;
• De strategische keuze voor focus op koplopers. Door succesvolle projecten en innovatieve ondernemers als voorbeeld te nemen, kan de rest van de vloot worden meegenomen in de transitie naar rendabel en toekomstbestendig varen, en in de transformatie van passagiersvaart naar wonen, werken en recreatie aan de kade.
• Een integraal werkplan, gericht op samenwerking, kennisdeling en ondersteuning.
• Uitvoerbare pilotprojecten in de betrokken provincies. Voor elke pilot een businessplan dat de invloed op en vanuit het hele ecosysteem (overheden, toeleveranciers, financiers) bij het project betrekt.
• Er dient een Kennisplatform te komen, in combinatie met een raad van advies, die de gezamenlijke visie en ambities bewaakt. Dit platform kan op termijn de basis vormen voor een netwerkorganisatie, leidt tot vaste structuren zoals een kredietunie en een onafhankelijk kenniscentrum, dat starters helpt om op te schalen naar succesvolle business-cases.

Vervolgstappen

De Erfgoedkwartiermakers signaleren dat het de hoogste tijd is voor actie. Pilotprojecten zouden al zo snel mogelijk gestart moeten worden, parallel aan de ontwikkeling van strategie en werkplan. Alleen een visie of voornemens zijn niet voldoende. De Erfgoedkwartiermakers willen zich, in samenwerking met enthousiaste koplopers, inzetten  om pilotprojecten op te starten, en zoeken daarbij naar partners. Meer informatie over het rapport, over de vervolgstappen en de potentiële pilotprojecten is te verkrijgen via de auteur van het rapport: Flip Harmsma.

Foto: De grote demonstratie van de chartervloot bij Pampus in 2021; overgenomen uit het rapport.