Rechtszaak over veiligheidscursus voor zeevarende zeilschepen

Schippers van acht schepen van de bruine vloot eisten vrijdag via de rechtbank in Zwolle dat het ministerie bemanningscertificaten afgeeft met dispensatie voor bezit van het bekwaamheidsbewijs reddingmiddelen.

Na ruim 4 jaar procederen eisen ze helderheid in de warrige regelgeving. ‘Wordt het er hiermee echt veiliger op?’

De zaak bij de bestuursrechter is aangespannen door schippers van zeilschepen afgemeerd in Kampen, Leeuwarden, Cuijk, Rotterdam, Middelburg en Amsterdam. Deze kwestie loopt al jaren. In mei 2024 gaf de rechtbank de eigenaren van het schip Abel Tasman uit Kampen gelijk. Ze moesten een nieuw bemanningscertificaat krijgen waarop nu niet, zoals eerder ten onrechte wel vermeld, de verplichting staat voor het bekwaamheidsbewijs reddingmiddelen. Alleen was het nieuwe certificaat geldig tot 2028 en daarmee zijn de schippers het oneens.

Nieuwe werkelijkheid

Hun verzoek op basis van oude regelgeving lijkt, zo bleek op de zitting, al door een nieuwe werkelijkheid te zijn ingehaald. In juni deelde de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) schippers al mee dat de generieke ontheffing voor bemanningsleden op zeilschepen kleiner dan 500 GT om in het bezit te zijn van het bekwaamheidsbewijs reddingmiddelen per 1 december 2025 vervalt. Vanaf 1 juli komend jaar zijn ook alle officieren verplicht te beschikken over een dergelijk bewijs.

De rechter benadrukte dat hij daar niets aan kan veranderen. ‘Als dat uit de wet volgt kan ik daar niets aan doen’, legde hij uit. Schippervertegenwoordiger Fokko Snoek is het daarmee oneens. ‘Er moet getoetst worden aan oude regelgeving waar deze bepaling niet in staat voor zeilschepen. Nu ontstaat de plicht dat vanaf 1 juli alle kapiteins en officieren in bezit moeten zijn van dit certificaat reddingmiddelen. En dat hoeft niet tot 2030 met een certificaat volgens de oude regelgeving.’ En precies dat is wat hij en de schippers verlangen van het ministerie.

Gepasseerd station

Volgens de twee juristen van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat is dat echter een gepasseerd station. Want ook schippers die een nieuw bemanningscertificaat krijgen, zijn verplicht het nieuwe bekwaamheidsbewijs reddingmiddelen te halen. ‘Leidend is dat dit bekwaamheidsbewijs vereist is en getoond moet kunnen worden op basis van nieuwe regelgeving.’ En daarmee is volgens het ministerie moeilijk dit oude geschil te beslechten. ‘Het is een lege huls omdat er een andere verplichting in nieuwe regelgeving is opgenomen.’

De rechter stelde voor dat de dit jaar nog af te geven certificaten geldig zijn tot en met 2030. Het ministerie is daarmee akkoord, maar de schippers niet. Vooral omdat die vrijstelling daarop niet vermeld wordt. Dat het ministerie rept van duidelijker regelgeving in de nieuwe situatie, wordt door Snoek betwist. Volgens hem is het tegendeel waar, omdat bemanningsvoorschriften voor koopvaardijschepen, vissersvaartuigen en zeilschepen op één hoop zijn gegooid, stelt Snoek. ‘Het is alsof je de voorschriften voor vrachtauto’s, paard-en-wagen en stoomtrams in één regeling opneemt.’

Onrust

Het ministerie zei dat diverse schippers de nieuwe cursus aan de Enkhuizer Zeevaartschool al gevolgd hebben en dat er enthousiasme heerst. In het buitenland hebben volgens de aanwezige schippers controleurs geen idee wat ze ermee aan moeten. ‘We hebben als schippers allemaal de veiligheid hoog in het vaandel. De vraag is alleen: leiden deze regels tot meer veiligheid?’ vroeg Mirjam Postuma van het schip Hendrika Bartelds zich af. ‘

‘De onzekerheid begon bij ons bij de afgifte van een onjuist bemanningscertificaat een aantal jaar geleden’,  zegt Marian Ververda van tweemastschoener Abel Tasman op de zitting. Er gelden al strenge eisen waaraan de schippers en schepen moeten voldoen. ‘Onderhoud, controles, cursussen, documentatie, inspecties: maar het ontbreekt aan duidelijkheid en doortastendheid. Maak een einde aan deze onrust die als een grauwe deken over ons werk ligt.’

De rechtbank doet nog voor 1 december uitspraak.

Bron: Michiel Statink in de Schuttevaer (alleen voor abonnees).
Beeld: De Hendrika Bartelds onder zeil (Windjammerweltweit).