Schoonmaak boven de wadden

Vijf jaar na de containerramp met de MSC Zoe liggen er nog honderdduizenden kilo’s afval uit het schip op de Noordzeebodem. CleanUpXL haalt met vrijwillige duikers zo veel mogelijk boven water.

“Briefing! Briefing!” schalt het over het dek en door het bemanningsverblijf van de Tender I. Veertien mensen verzamelen zich in de kajuit van het schip dat drie zeemijl ten noorden van Ameland op een goedmoedige zee dobbert. Expeditieleider en oprichter van de stichting Duik de Noordzee Schoon Ben Stiefelhagen vertelt zijn ploeg duikers wat ze straks onder water kunnen verwachten. De Tender I heeft positie gekozen boven het wrak van de Orient, een Cubaans vrachtschip dat in 1966 na een aanvaring zonk. “Het is 62 meter lang en ligt redelijk rechtop, op 22 meter diepte.” De briefing duurt niet lang, iedereen lijkt precies te weten wat hem/haar te doen staat. “We kunnen ongeveer een uur beneden blijven, we beginnen om 13.30 uur,” sluit Ben af.

3,2 miljoen kilo afval

Stipt 13.30 uur springen de eerste vier duikers de diepte in. De duikploeg is al een week aan boord om boven de oostelijke Waddeneilanden afval van de zeebodem te halen in het kader van het opruimproject CleanUpXL. Bij de containerramp met de MSC Zoe in januari 2019 sloeg 3,2 miljoen kilo aan spullen overboord.  Ellen Kuipers van de Waddenvereniging en initiatiefnemer van CleanUpXL: “De reder en de overheid hebben ongeveer driekwart daarvan opgeruimd, tot de toenmalige minister van Infrastructuur en Waterstaat eind 2019 aankondigde ermee te stoppen. Wij waren bij de Waddenvereniging met stomheid geslagen – je laat toch geen 800.000 kilo rotzooi op de zeebodem liggen? Ik dacht: dan gaan we het zelf wel doen. Sinds 2021 hebben we in samenwerking met Duik de Noordzee Schoon en onze bergers al 300.000 kilo opgeruimd.”

Autospiegel

Op het voordek staan al zes goedgevulde bigbags met de ‘vangst’ van de eerdere duiken van deze week. Fleece dekens, een felrode autospiegel, babydraagzakken, badjassen… De gekste dingen zitten erin, zonder twijfel afkomstig van de MSC Zoe. Daarnaast kreeftenkorven, moeilijk thuis te brengen stukken plastic, ijzeren stangen, netten en nylon draad – heel veel netten en draad. Ellen: “We nemen natuurlijk alle afval mee, niet alleen wat van de Zoe afkomstig is. Die 800.000 kilo is een symbolisch getal. Dat nylondraad is het allerergste. Dieren raken erin verstrikt en als het uiteindelijk vergaat, valt het in microplastics uiteen. We weten inmiddels allemaal hoe veel kwaad die kunnen aanrichten.”

Bewustwording

Met een geschatte 3500 kilo rommel op het voordek zet het schip koers naar Lauwersoog. Deze opruimweek zit er weer op. “Een mooie opbrengst,” vindt expeditieleider Ben. “Al is het natuurlijk vooral jammer dat het nodig is. We hebben de afgelopen paar jaar ook duizenden kilo’s aan vislood omhooggehaald. Die rommel hoort niet in zee. En er zijn zat alternatieven. Waarom maak je die visloodjes niet van beton?”
Martin Kuivenhoven, het duikpak nog maar net uit, stalt een kleine selectie uit de bigbags op het dek uit. Elektriciteitsdraad, kabels, visloodjes, netten, een halve deken, een kluwen nylon: het gaat allemaal mee naar huis. “Ik ben docent Bedrijfskunde. Tijdens de lessen over duurzaamheid laat ik zien wat er op de zeebodem ligt en vertel ik wat we hier doen. Bewustwording is belangrijk.” Dat woord valt vaker deze dag.
En al die rotzooi, wat gebeurt daarmee? “Een van de duikers smelt visloodjes om tot duiklood, ijzer kunnen we verkopen, de rest proberen we zo veel mogelijk te recyclen. Van visnet worden tegenwoordig mooie tapijten gemaakt. Helaas eindigt veel uiteindelijk toch bij de verbranding.” Ondanks dat dit besef bij iedereen leeft, is de stemming aan boord opgewekt. Nog een laatste vrolijke groepsfoto tussen de bigbags en dan is het tijd om te ontschepen. Een druk heen-en-weer lopen met bagage, duikpakken, zuurstofflessen en kratten vol uitrusting volgt. “Jaha, biljarten is makkelijker,” klinkt het uit een van de monden. Maar dit doen we een stuk liever, valt op alle gezichten te lezen.

Lees meer op de website van CleanupXL. 
Foto: Marloes Otten.